Pendahuluan
Alhamdulillah, nama Imam Ad-Dārimī رحمه الله sentiasa disebut dalam kalangan para penuntut ilmu hadis. Beliau bukan sekadar seorang ahli hadis biasa, bahkan antara tokoh besar yang menyumbang kepada kesinambungan sunnah Rasulullah ﷺ melalui karya agungnya, Sunan Ad-Dārimī .
Ia antara kitab hadis yang menjadi rujukan penting dalam dunia Islam.
Asal Usul & Latar Kehidupan
Nama penuh beliau ialah Abdullah bin Abdul Rahman bin al-Fadl bin Bahrām al-Dārimī al-Samarqandī. Gelaran Ad-Dārimī dinisbahkan kepada daerah Dārim, manakala as-Samarqandī menunjukkan tempat kelahirannya, iaitu di Samarqand, sebuah wilayah terkenal di Asia Tengah yang kini termasuk dalam negara Uzbekistan.
Beliau dilahirkan pada tahun 181 Hijrah (sekitar 798 Masihi), tidak lama selepas zaman Imam asy-Syafi‘i رحمه الله yang lahir pada tahun 150 Hijrah. Dari kecil, beliau telah menampakkan kecerdikan dan kecintaan terhadap ilmu, terutama dalam bidang hadis.
Perjalanan Menuntut Ilmu
Imam Ad-Dārimī mengembara ke pelbagai wilayah ilmu untuk menuntut hadis dan fiqh. Antara tempat yang beliau lawati ialah Hijaz (meliputi Makkah, Madinah dan Taif), Syam (merangkumi Syria, Palestin, Jordan dan Lubnan), Mesir, Kufah serta Khurasan.
Perjalanan panjang ini menggambarkan kesungguhan ulama zaman dahulu yang sanggup merentas ribuan kilometer semata-mata untuk mendengar satu hadis daripada seorang guru. Mereka tidak mengenal penat, tidak mencari kemewahan, tetapi mencari redha Allah melalui ilmu.
Beliau sempat berguru dengan ramai tokoh besar, dan antara muridnya yang terkenal ialah Imam Muslim bin al-Hajjaj, pengarang Sahih Muslim. Ini membuktikan kedudukan tinggi Imam Ad-Dārimī dalam rantaian sanad ilmu hadis.
Sumbangan & Karya
Karya paling masyhur beliau ialah Sunan Ad-Dārimī, yang juga dikenali dengan nama Musnad Ad-Dārimī. Kitab ini disusun mengikut bab hukum fiqh, menggabungkan hadis-hadis Nabi ﷺ bersama penjelasan dan pandangan ulama salaf.
Walaupun ia tidak termasuk dalam kumpulan Kutub Sittah (enam kitab hadis utama), Sunan Ad-Dārimī sering diletakkan sebaris dengan karya agung seperti Sunan Abu Dawud dan Sunan an-Nasa’i kerana kekuatan sanad dan ketelitian penyusunan beliau.
Kehebatan Ulama Ajam Dalam Ilmu Arab
Menariknya, Imam Ad-Dārimī bukan berbangsa Arab, tetapi berasal daripada bangsa Ajam (Parsi). Walaupun bukan Arab, beliau menguasai bahasa Arab dan ilmu hadis dengan begitu mendalam sehingga menjadi rujukan utama kepada ulama selepasnya.
Hal ini menunjukkan bahawa keilmuan Islam tidak terbatas kepada bangsa atau asal keturunan, tetapi kepada usaha dan keikhlasan mencari ilmu. Banyak tokoh besar hadis, fiqh dan tafsir yang lahir daripada dunia bukan Arab. Namun, mereka menjadi perintis utama dalam disiplin ilmu Islam.
Kejatuhan & Kebangkitan Ilmu Di Samarqand
Selepas kewafatan beliau, wilayah Samarqand pernah melalui zaman suram akibat serangan tentera Tatar dan penjajahan Soviet Rusia selama hampir 70 tahun. Banyak kitab dibakar, madrasah dimusnahkan dan ulama dibunuh.
Umat Islam di sana hanya mampu belajar al-Quran secara rahsia, bahkan ada yang menggali lubang di bawah rumah untuk mengaji agar tidak dikesan oleh tentera komunis.
Namun, setelah kejatuhan Soviet pada tahun 1991, umat Islam Uzbekistan mula bangkit semula. Warisan Imam Ad-Dārimī kembali diangkat. Masjid dan pusat ilmu di Samarqand kini dibangunkan semula sebagai pusat pengajian hadis dan fiqh, menandakan kebangkitan ilmu Islam di bumi yang pernah melahirkan tokoh besar itu.
Legasi Ilmu Yang Kekal
Imam Ad-Dārimī wafat pada tahun 255 Hijrah (869 Masihi) di Samarqand. Namun, ilmunya kekal hidup. Kitab Sunan Ad-Dārimī masih menjadi rujukan utama di madrasah, universiti dan pusat pengajian hadis di seluruh dunia.
Sungguh, ulama seperti beliau membuktikan bahawa jasa terhadap Islam tidak semestinya diukur dengan pangkat atau kedudukan, tetapi dengan ilmu yang bermanfaat dan diwariskan.
Penutup
Imam Ad-Dārimī adalah lambang ulama rabbani yang berjuang menegakkan sunnah dengan ilmu dan kesabaran. Semoga Allah ﷻ merahmati beliau dan menghimpunkan kita bersama para ulama yang ikhlas dalam syurga-Nya kelak.
اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا حُبَّ السُّنَّةِ وَأَهْلِهَا، وَاجْعَلْنَا مِنَ الْمُتَّبِعِينَ لِآثَارِ النَّبِيِّ ﷺ وَالْعَامِلِينَ بِهَا.
Ya Allah, kurniakanlah kepada kami kecintaan terhadap sunnah dan para pembawanya, serta jadikan kami tergolong dalam kalangan yang mengikuti jejak Rasul-Mu.
